Het beste didactisch concept om een vreemde taal te leren: begeleide zelfstudie

Semi-autonoom gecombineerd leren  -  Semi-autonomous blended learning

Het taalleerproces: CommArt-model

Het vertrekpunt: de "leerder*" in zijn beginsituatie

Gekenmerkt door:

1. reeds aanwezige kennis:
• taalkennis (zeker van zijn moedertaal, eventueel ook van een vreemde taal, misschien zelfs van de doeltaal)
• andere kennis (andere disciplines, algemene kennis, culturele kennis …)
2. reeds aanwezige competenties (communicatieve competenties, computer skills …)
3. een bepaalde leerattitude resultaat van eerdere leerervaringen (leergoesting, -moeheid, -onverschilligheid, -gierigheid …)
4. een bepaalde leermethode (inductief, deductief, auditief, visueel …)

Het nagestreefde eindpunt: de "leerder" in de gewenste eindsituatie

Grosso modo ligt de eindsituatie op drie vlakken in vreemde-talenonderwijs:

1. een bepaald niveau van kennis van de VT**
2. een bepaald niveau van competentie in de VT
3. een bepaalde attitude tegenover de VT, haar sprekers en haar cultuur
4. een bepaalde leerattitude

Hoe de kloof overbruggen die beide scheidt?

1. door een bepaalde inhoud te verwerven
2. door een bepaalde communicatieve competentie in de VT te verwerven
3. door zich een bepaalde attitude tegenover de VT-omgeving eigen te maken

Het middel: het CommArt-leermodel: semi-autonomous blended learning, een leermodel in drie fasen

Fase 1: Autonoom, zelfregulerend leren

  In deze fase is de leerder zelf verantwoordelijk voor zijn leerproces en verwerft hij de bouwstenen die hij gebruikt in fase 3, m.n. alles wat voorafgaat aan authentieke communicatie op het nagestreefde niveau (= communicatie met een of meerdere gesprekspartners). Hiertoe bieden de CommArt-modules hem alle noodzakelijke hulp in één omgeving (all-in-one):

1. de basisdialogen/-teksten met vertaling en audio (met soms uitspraakvarianten, accenten)
2. oefeningen met hun oplossingen en feedback, geordend volgens het principe van de zandloper
3. een specifiek woordenboek met slimme (= dubbele) consultatiemogelijkheid en allerlei info
4. de noodzakelijke grammatica
5. thematische woordenlijsten met vertaling en desgevallend toegang tot een groot woordenboek
6. culturele achtergrondinformatie ("Landeskunde")
7. een cultuureigen communicatief compendium
8. eenvoudig navigatie tussen theorie en oefeningen
9. een leeropvolghulp

  Gedurende deze eerste fase is er permanent interactie tussen leerder en leerstof. De leerstof dient immers actief verwerkt te worden om ze te verankeren. Ze wordt stapsgewijs opgebouwd en telkens in complexere oefeningen herhaald en ingeoefend. Een duidelijk gestructureerd leerpad biedt hierbij houvast.

  Als voorbereiding stelt de leerder een werkkalender op vertrekkend van een eigen timing of van een met de begeleider afgesproken timing. Zie hiervoor “Hoe maximaal rendement halen?”

  Als ondersteuning biedt CommArt in deze fase aan leerder en begeleider twee hulpmiddelen:

    1. Een leeropvolghulp. Hiermee kan de leerder elk onderdeel van zijn module labelen als 'gekend', 'nog niet voldoende gekend' of 'nog niet gemaakt'. De som van elk soort oefeningen wordt aangegeven bij het begin van elk onderdeel van een module.

    2. Tracking en dashboards houden een overzicht bij van de uitgevoerde online activiteiten en het behaalde resultaat. Daarbij horen grafieken die ook toelaten de eigen inzet/resultaten anoniem te vergelijken met die van collega-leerders, voor zover de leerder dit wenst. Immers, uit onderzoek blijkt dat dit de intrinsieke motivatie kan versterken, maar dat dit individueel erg verschillend is. De begeleider kan de activiteiten van de hele groep evenals die van individuele leerders bekijken en vergelijken. Ook kan hij groepen vergelijken. Op die manier krijgt de begeleider zicht op de effectieve betrokkenheid van de leerder(s) tijdens deze eerste autonome, zelfregulerende leerfase en kan hij, zo nodig, ingrijpen door te verhelderen, te corrigeren of voor psychologische begeleiding te zorgen.

Fase 2: Blokkeringen wegwerken

  De leerder botste in de vorige fase wellicht op problemen. Hij bespreekt die in eerste instantie met collega’s. De sociale verbondenheid van "peers" versterkt immers de intrinsieke motivatie. Moeilijkheden die daarna nog onopgelost blijven, worden voorgelegd aan de begeleider. Dit leergesprek is verrijkend voor zowel begeleider (valoriserend) als leerder (verhelderend).

Fase 3: Creatieve taalproductie

  Hier trachten de leerders de verworven taalkennis om te zetten in creatieve taalvaardigheid, hetzij mondeling (conversatie, presentatie, realiteitsgetrouw rollenspel, debat …), hetzij schriftelijk (opstellen van allerlei teksten …). In deze fase treedt de begeleider op als regisseur door het organiseren van de opdrachten en verder als taalexpert door het geven van feedback op maat van elke leerder.

  Aan het einde van de derde fase zullen leerders duidelijk ervaren dat ze over een sterkere taalcompetentie beschikken. Bovendien zullen ze de opgedane kennis en vaardigheden onmiddellijk kunnen toepassen in hun dagelijks functioneren en/of op de werkvloer. 

------------------------------------------------------------------------------------------------------ 

* Leerder = leerling, lerende, student, cursist ... - Coach = leraar, begeleider, docent ...

 ** VT = vreemde taal